Ολοκληρώθηκε χθες ένας ακόμα κύκλος συναντήσων μεταξύ εκπρόσώπων της Commission, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας , του ESM και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου με τις τράπεζες και την κυβέρνηση για θέματα που αφορούν τους πλειστηριασμούς και την αξιολόγηση του πτωχευτικού νόμου κατά τους έξι πρώτους μήνεςλειτουργίας του. Στις συνομιλίες δεν έγιναν δεκτά ακόμα και τα κατάπτυστα μεταβατικά σχέδια της κυβέρνησης και των τραπεζών που πρόεβλεπαν την παραμονή των ιδιοκτητών κατοικιών πρώτης κατοικίας στα σπίτια τους με πληρωμή ενοικίου (!) και έτσι την επόμενη περίοδο ένας νέος κύκλος καταλήστευσης του λαού αναμένεται να ανοίξει.
Ενός κύκλου που οφείλει να μας βρει οργανωμένους στα σωματεία και στις γειτονιές μας, αλληλέγγυους και αποφασισμένους.
Όπως αναφέρει και το σχετικό άρθρο του Capital.gr η συζήτηση επικεντρώθηκε σε δύο κυρίως ζητήματα:
Πρώτον, δημιουργία μεταβατικού σχήματος για τους ευάλωτους οφειλέτες, ώστε να προστατευθούν από τους πλειστηριασμούς μέχρι τη λειτουργία του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, που μετατίθεται για το 2023. Με την ισχύουσα νομοθεσία, δεν υπάρχει καμία πρόνοια για τις α’ κατοικίες ευάλωτων νοικοκυριών, ώστε να προστατευθούν από τους πλειστηριασμούς, στην περίπτωση που αποτύχουν ρύθμιση στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Για αυτές τις περιπτώσεις είχε προβλεφθεί η δημιουργία Φορέα που θα αποκτούσε υποχρεωτικά τα ακίνητα αυτά και θα τα μίσθωνε στους πρώην ιδιοκτήτες για 12 έτη. Παράλληλα, ο πρώην δανειολήπτης θα μπορούσε να λάβει και στεγαστικό επίδομα.
Δεύτερον, αναζήτηση των αιτιών που καθυστερούν τη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από τις περίπου 44.000 περιπτώσεις που έχουν ανοίξει λογαριασμό στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, μόλις 1.000 αιτήσεις έχουν οριστικοποιηθεί και έχουν φτάσει στους πιστωτές για διαπραγμάτευση, με τις ρυθμίσεις μέχρι σήμερα να είναι λίγο περισσότερες από 50.
Η απάντηση από την ελληνική πλευρά ήταν ότι πρόκειται για ένα νέο εργαλείο, με το οποίο θα πρέπει να εξοικειωθούν χρήστες και κυρίως τα λογιστικά και νομικά γραφεία. Σύμφωνα με τα στελέχη του υπ. Οικονομικών, ο ρυθμός οριστικοποίησης των αιτήσεων σταδιακά αυξάνεται. Πάντως, πολλές αιτήσεις (περίπου 300) από αυτές που είχαν οριστικοποιηθεί μέχρι τέλος του 2021 ακυρώθηκαν είτε λόγω τεχνικών προβλημάτων είτε διότι έπρεπε να προστεθεί εγγυητής.
Επίσης, αρκετές αιτήσεις δεν προχωρούν στην υποβολή καθώς εγγυητές δεν συναινούν στην άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου. Επίσης, υπάρχει και ένας αριθμός που είτε πιστεύει είτε τον συμβουλεύουν να καθυστερεί ώστε να συγκεντρώνει κι άλλες οφειλές για ρύθμιση. Ακόμη, υπάρχουν και οι περιπτώσεις, όπως δείχνουν τα στοιχεία των πλειστηριασμών, που αφήνουν τη διευθέτηση του χρέους μέχρι την τελευταία στιγμή, δηλαδή πριν τη δημοπρασία.
Πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας
Σε ό,τι αφορά στους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας ευάλωτων οφειλετών, η ελληνική πλευρά πρότεινε ένα μεταβατικό σχήμα προστασίας, μέχρι τη λειτουργία του Φορέα που αναμένεται ύστερα από έναν χρόνο. Σύμφωνα με την πρόταση, οι τράπεζες θα έπαιζαν τον ρόλο του φορέα μέχρι τη λειτουργία τους, παίρνοντας αυτές και το επίδομα στέγασης ύψους 10 εκατ. ευρώ (του υπ. Εργασίας). Έτσι, αντί για πλειστηριασμό, οι τράπεζες θα αποκτούσαν την πρώτη κατοικία των ευάλωτων δανειοληπτών, την οποία θα την μίσθωναν μέχρι να λειτουργήσει ο Φορέας.
Το “όχι” των θεσμών
Πρόκειται για μία πρόταση, η οποία είχε συζητηθεί πάλι πέρσι με τους θεσμούς και η οποία είχε απορριφθεί. Το ίδιο συνέβη και στην πρόσφατη συνάντηση θεσμών και κυβέρνησης. Οι θεσμοί πιστεύουν ότι κάθε μεταβατική προστασία από πλειστηριασμούς, πέραν του πτωχευτικού νόμου, δεν συμβάλλει στη δημιουργία κουλτούρας πληρωμών και ότι μέσα από αυτή την προστασία κρύβονται ή ενθαρρύνονται στρατηγικοί κακοπληρωτές. Αντίθετα, ο φόβος για πλειστηριασμό α’ κατοικίας ευάλωτου νοικοκυριού δημιουργεί κουλτούρα πληρωμών.
Η ελληνική πρόταση
Το επιχείρημα της ελληνικής πλευράς ήταν ότι στην πράξη ο ευάλωτους δανειολήπτης (που έχει λάβει τη σχετική βεβαίωση από την πλατφόρμα) μπορεί να προσφύγει στη δικαιοσύνη και πρωτοδίκως μπορεί να μπλοκάρει τον πλειστηριασμό. Μέχρι να εκδικαστεί η έφεση και να προχωρήσει η όλη νομική διαδικασία θα έχει λειτουργήσει ο Φορέας, ενώ η υπόθεση θα παραμένει παγωμένη στα δικαστήρια.
Έτσι, μπορεί να δημιουργηθεί μια νέα ουρά με εκκρεμείς υποθέσεις, όπου του “νόμου Κατσέλη” στα δικαστήρια. Σε αυτό το σημείο, οι θεσμοί αρκέστηκαν να πουν ότι μπορεί να συζητηθεί το θέμα μιας μεταβατικής προστασίας, αλλά με πολύ αυστηρά και συγκεκριμένα κριτήρια. Κάτι, το οποίο θα πρέπει να συζητηθεί αρχικά με τα τεχνικά κλιμάκια και εφόσον υπάρξει κάποια συμφωνία σε αυτό το επίπεδο, τότε θα μπορούν ελληνική πλευρά και θεσμοί να το ξανασυζητήσουν. Η όλη αυτή διαδικασία σημαίνει ότι το ζήτημα θα έρθει προς συζήτηση πάλι σε περίπου δύο μήνες, στην καλύτερη περίπτωση.
Το παρασκήνιο
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία που συζητήθηκαν μεταξύ τραπεζών και θεσμών τη Δευτέρα και μεταξύ κυβέρνησης και θεσμών χθες. Ήδη τράπεζες, εταιρείες και κυβέρνηση έχουν έρθει σε άτυπη συμφωνία για προστασία της πρώτης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών μέχρι τη λειτουργία του Φορέα, όπως δημοσίευσε το “Κεφάλαιο” το Σάββατο 22 Ιανουαρίου, κάτι, το οποίο, επίσης δεν επιθυμούν οι θεσμοί. Κι αυτό γιατί οικονομοτεχνικά και νομικά ούτε συμφέρει τις τράπεζες ούτε είναι πιθανό από πλευράς χρόνου να πραγματοποιηθεί πλειστηριασμός α’ κατοικίας ευάλωτου νοικοκυριού. Το ζήτημα επανήλθε μόνο για το φόβο ύπαρξης κάποιων ακινήτων (α’ κατοικίας) τα οποία είναι μεγάλης αξίας και τα οποία θεωρητικά οι τράπεζες θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε πλειστηριασμό.
Η πλευρά των τραπεζών και των εταιρειών διαχείρισης έχει υποστηρίξει ότι οι περιπτώσεις πραγματικά ευάλωτων νοικοκυριών που κινδυνεύουν να χάσουν την α’ κατοικία είναι ελάχιστες. Από αυτές, η πλειονότητα των ακινήτων είναι χαμηλής αξίας ή έχουν διάφορα νομικά και πολεοδομικά προβλήματα και ότι δεν αποτελούν προτεραιότητα στους πλειστηριασμούς. Ούτε συμφέρει στις τράπεζες ή τις εταιρείες διαχείρισης να αποκτήσουν ένα τέτοιο ακίνητο, να πληρώσουν όλα τα έξοδα και τον ΕΝΦΙΑ, όταν σε ένα χρόνο θα έχει λειτουργήσει ο Φορέας και θα πρέπει να το μεταβιβάσουν σε αυτόν.
Από τα στοιχεία προκύπτει ότι το κονδύλι των 10 εκατ. ευρώ για το επίδομα στέγασης έχει υπολογιστεί για 2.000 ευάλωτους οφειλέτες. Τόσες είναι και οι αρχικές αιτήσεις που έχουν υποβληθεί μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τη βεβαίωση του ευάλωτου οφειλέτη. Από αυτές μέχρι σήμερα, μόνο 100 έχουν εκδοθεί. Ο ευάλωτος οφειλέτης με τη βεβαίωση δεν προστατεύεται νομικά από πλειστηριασμό, ωστόσο μπορεί να λάβει επίδομα για 5 έτη μέχρι 210 ευρώ. Σημειώνεται ότι το ίδιο επίδομα μπορεί να λαμβάνει στην περίπτωση που αποτύχει στον εξωδικαστικό μηχανισμό, δηλαδή περνά στη φάση της πτώχευσης και τη 2η ευκαιρία. Σε αυτή τη φάση διακόπτεται το συγκεκριμένο επίδομα, αλλά μπορεί να λάβει ένα άλλο, πάλι μέχρι 210 ευρώ, για να πληρώνει το ενοίκιο στον Φορέα που θα έχει αποκτήσει το ακίνητό του.
Αυτό είναι το ποσό, το οποίο προτάθηκε να δίνεται στις τράπεζες, ώστε να έχουν κίνητρο να αποκτούν το ακίνητο του ευάλωτου οφειλέτη και να το προσφέρουν προς ενοικίαση στον δανειολήπτη, αντί για πλειστηριασμό. Εδώ, η κρίσιμη λεπτομέρεια είναι η εξής: Ο Φορέας είναι υποχρεωμένος να αποκτά το ακίνητο και να το νοικιάζει στον ευάλωτο οφειλέτη, ανεξαρτήτως αξίας ή δυνατότητας υπεραξιών κλπ. Οι τράπεζες δεν είναι υποχρεωμένες να αποκτούν ακίνητα που δεν συμφέρουν, οπότε θα έπρεπε να δοθεί ένα κίνητρο. Όμως, στην πράξη καμία τράπεζα δεν ενδιαφέρεται να μπει σε αυτή τη διαδικασία, χωρίς να προλαβαίνει πλειστηριασμό, ειδικά αν το ακίνητο δεν θα έχει ζήτηση, όταν ο Φορέας θα λειτουργήσει στις αρχές του 2023.
Υπό αυτή την έννοια οι τράπεζες και οι εταιρείες διαχείρισης δεν δίνουν έμφαση σε αυτές τις περιπτώσεις που είναι ελάχιστες και στην πλειονότητά τους δεν θα απέφεραν κάποιο κέρδος ακόμα και σε πλειστηριασμό. Εξαίρεση θα μπορούσαν να είναι κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις ευάλωτων με α’ κατοικία υψηλής αξίας που θα είχε νόημα για πλειστηριασμό άμεσα. Αυτή την περίπτωση ήθελε η ελληνική πλευρά να καλύψει, αν και μέχρι σήμερα δεν έχει προκύψει κάποια που να έχει δρομολογηθεί, ανάμεσα στις 109.000 υποθέσεις που βρίσκονται στην πλατφόρμα των πλειστηριασμών.
Ευάλωτος οφειλέτης
Διευκρινίζεται ότι η όλη συζήτηση και η υποχρέωση του Φορέα να αποκτά την α’ κατοικία αφορούν μόνο στους βεβαιωμένους ευάλωτους οφειλέτες. Αυτοί σύμφωνα με τον νόμο θα πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια: ο άγαμος θα πρέπει να έχει ετήσιο εισόδημα έως 7.000 ευρώ και η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας να μην υπερβαίνει τις 120.000 ευρώ.
Για ζευγάρι το εισόδημα δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις 10.500 ευρώ και η αξία της κατοικίας τις 135.000 ευρώ, για τριμελή οικογένεια το εισόδημα αυξάνεται στις 14.000 ευρώ και αξία κατοικίας στις 150.000 ευρώ, ενώ για τετραμελή οικογένεια στις 17.500 ευρώ και 165.000 ευρώ αξία κατοικίας. Όλες αυτές οι κατηγορίες δικαιούνται σήμερα επίδομα στέγασης (απαιτείται αίτηση στην πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους). Επίσης, όσοι εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία πρέπει να κάνουν αίτηση για να λάβουν τη σχετική βεβαίωση και στη συνέχεια το επίδομα, ενώ μπορούν να κάνουν χρήση του Μηχανισμού Έγκαιρης Προειδοποίησης.
Ο Μηχανισμός αυτός, πέραν του “τσεκ απ” και της πιστοληπτικής αξιολόγησης του δανειολήπτη (και την ένταξή του σε μία κλίμακα χαμηλού, μεσαίου και υψηλού ρίσκου), προσφέρει συμβουλευτική για το θεσμικό πλαίσιο, την οικονομική διαχείριση, ακόμα και ψυχολογική υποστήριξη. Ο Μηχανισμός αφορά σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ευάλωτα και μη.
