Την 1η Ιανουαρίου του 1994, το Μεξικό σκόπευε να ενταχθεί στις χώρες του Πρώτου Κόσμου με μεγάλες τιμές και γιορτές: εκείνη την ημέρα, η Βορειοαμερικανική Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου με τις ΗΠΑ και τον Καναδά, η οποία υπογράφηκε από τον τότε πρόεδρο Κάρλος Σαλίνας ντε Γκορτάρι, άρχισε να παράγει αποτελέσματα.
Αυτή την παραμονή πρωτοχρονιάς, οι πολιτικοί και οι επιχειρηματίες γιόρταζαν το τελευταίο βήμα του σχεδίου τους, ώστε το Μεξικό να ενταχθεί στο παγκοσμιοποιημένο νεοφιλελεύθερο σύστημα. Ελάχιστα γνώριζαν, ότι μερικές χιλιάδες οργανωμένοι ιθαγενείς θα εξέθεταν τα ψέματα και την αδικία του συστήματος και θα εξέπλητταν τον κόσμο με τα αιτήματά τους για αυτονομία και αξιοπρέπεια.
Εκείνο το πρωί, πριν από 28 χρόνια, ο στρατός των ανταρτών γνωστός αργότερα ως Ejercito Zapatista de Liberacion Nacional (Στρατός των Ζαπατίστας για την Εθνική Απελευθέρωση, EZLN) κατέβηκε από το βουνό και κατέλαβε απροσδόκητα επτά δήμους στη νότια πολιτεία της Τσιάπας, η οποία ήταν, και εξακολουθεί να είναι η φτωχότερη πολιτεία στη χώρα.
Ο στρατός αποτελούνταν από αυτόχθονες άνδρες και γυναίκες από διαφορετικές κοινότητες των Μάγια, οι οποίοι ήταν καλυμμένοι με κουκούλες και οι οποίοι είχαν επισφαλή τουφέκια και πιστόλια, μερικά από τα οποία ήταν κατασκευασμένα από ξύλο.
Σε ένα δελτίο τύπου, ο EZLN είπε ότι είναι το αποτέλεσμα ενός αγώνα που διαρκει 500 χρόνια για την πραγματική ανεξαρτησία στο Μεξικό: πρώτα από τους Ισπανούς, στη συνέχεια, από τις ΗΠΑ και τους Γάλλους και όλες τις άλλες δυνάμεις που προσπάθησαν να κάμψουν το μεξικανικό πληθυσμό.
“Σήμερα, όμως, λέμε αρκετά!, είμαστε οι κληρονόμοι των πραγματικών δημιουργών του έθνους μας, είμαστε εκατομμύρια φτωχοί άνθρωποι και ζητάμε από τους αδελφούς μας να συμμετάσχουν στην παρούσα πρόσκληση, καθώς είναι ο μόνος τρόπος για να μην πεθάνουμε από την πείνα, μπροστά στην ακόρεστη φιλοδοξία μιας δικτατορίας που διαρκεί πάνω από 70 χρόνια, με επικεφαλής μερικούς προδότες που αντιπροσωπεύουν τις πιο συντηρητικές ομάδες της χώρας”.
“Είναι πεποίθηση και πρακτική μας ότι για την εξέγερση και τον αγώνα δεν χρειάζονται ούτε ηγέτες, ούτε μεγάλοι άντρες, ούτε μεσσίες, ούτε σωτήρες. Για τον αγώνα χρειάζεται να έχει κανείς μόνο λίγη ντροπή, κάτι από αξιοπρέπεια και πολλή οργάνωση”.
“Είμαστε εδώ, είμαστε ζαπατίστας. Για να μας δουν, καλύψαμε το πρόσωπό μας. Για να μας ονομάσουν, αρνηθήκαμε το όνομά μας. Στοιχηματίζουμε το παρόν για να έχουμε μέλλον, και για να ζήσουμε, πεθαίνουμε. Είμαστε ζαπατίστας, στην πλειοψηφία μας ιθαγενείς με ρίζες από τους Μάγιας, και δεν ξεπουλιόμαστε, δεν παραδινόμαστε, δεν υποτασσόμαστε. Είμαστε εξέγερση και αντίσταση… Είμαστε ένας από τους πολλούς σπόρους που θα γεννήσουν άλλους κόσμους”.
