«Πρέπει να εκφράσω την ικανοποίησή μου, μετά και από την ανάγνωση της προκήρυξης της οργάνωσης, που η συζήτηση γίνεται όπως αντιστοιχεί σε μια πολιτική δίκη. Θ’ απαντήσω βέβαια σε όλα τα ζητήματα που τέθηκαν και σ’ άλλα που δεν τόλμησαν να τα θέσουν. Θα πω καταρχήν ξεκινώντας, επειδή απάντησα και στην κ. εισαγγελέα πριν, απ’ τα ΝΕΑ διαβάζω, Τετάρτη 2 Μαρτίου του ’88, πολλά κόμματα χαρακτηρίζουν την ενέργεια, ότι είχε στόχο την υπονόμευση του δημοκρατικού πολιτεύματος και την αποσταθεροποίηση της πολιτικής ζωής. Αυτό σε σχέση με τον πολιτικό χαρακτήρα της δράσης της οργάνωσης. Επίσης, ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης χαρακτηρίζει τις επιθέσεις της 17Ν πολιτικές δολοφονίες. Αυτό ακριβώς γίνεται εδώ πέρα, κ. εισαγγελέα, μια πολιτική δίκη.
Εδώ πέρα αντιπαρατίθενται δυο διαφορετικοί κόσμοι, δύο διαφορετικές –άμα θέλετε- Ελλάδες. Η Ελλάδα του κεφαλαίου με την Ελλάδα της εργασίας. Η Ελλάδα της εξουσίας με την Ελλάδα της αντίστασης σ’ αυτήν. Απέναντί μας βρίσκονται εκπρόσωποι –ομολογουμένως οι καλύτεροι- των πιο πλούσιων, των πιο πιο ισχυρών πολιτικά και οικονομικά οικογενειών αυτής της χώρας. Αυτή η δίκη είναι μια κατεξοχήν πολιτική δίκη.
Είδαμε προχθές και σήμερα να έρχονται να μας παρουσιάζουν το Μποδοσάκη-Αθανασιάδη –έτσι ακριβώς τον γράφουν και τα περισσότερα κόμματα στην ανακοίνωσή τους- ότι ήταν επιρρεπής στο καλό, ότι νοιαζότανε για τους εργάτες, φρόντιζε να μη τους λείψει τίποτα, ως καλός αδελφός και πατέρας και δεν ξέρω τι άλλο. Ρώτησαν επίσης αν εμείς πήγαμε να δούμε τα μεταλλεία, αν είδαμε τα ερκοντίσιον που βάλανε, τους εξαερισμούς κι όλα τ’ άλλα. Ναι, εμείς είχαμε πάει, τα είδαμε, πήγαμε στα Μαντεμοχώρια. Πήγαμε και στα νεκροταφεία των Μαντεμοχωριών. Είδαμε στους φτωχικούς σταυρούς τις ηλικίες. 25, 30, 35, 40 χρόνων. Δεκάδες τάφοι σ’ αυτές τις ηλικίες. Θυμάμαι τότε, που γυρνάγαμε στην Αθήνα, προσπαθώντας με κουπόνια να μαζέψουμε κάποια χρήματα για να βγάλουν οι εργάτες μια αφίσα για τις μεγάλες απεργίες.
Εδώ πέρα γίνεται μια προσπάθεια να αντιστραφεί η πραγματικότητα, να παραποιηθεί η πραγματικότητα, να παραποιηθεί, να διαστρεβλωθεί η Ιστορία. Εγώ θα αναφέρω περιστατικά, πραγματικά γεγονότα. Επειδή μας διαβάσανε και μια ανακοίνωση εδώ πέρα κάποιου σωματείου εργαζομένων, θα σας διαβάσω ανακοινώσεις σωματείων εργαζομένων.
Θα πω για την πρώτη απεργία πρώτα, την πρώτη μεγάλη απεργία στο Μαντέμ Λάκκο. Θέλω να πω επίσης, όσοι ξέρουν τη Θεσσαλονίκη, έξω από τη Θεσσαλονίκη, στο Ασβεστοχώρι, στο Παπανικολάου σήμερα, ήταν το παλιό σανατόριο. Γεμάτο από εργάτες, νέους εργάτες των Μαντεμοχωριών. Φθισικούς. Με καμμένα πνευμόνια. Η πρώτη μεγάλη απεργία έγινε το ’75. Κράτησε 85 μέρες. Αυτοί οι κύριοι, που νοιαζόταν τόσο πολύ για τους εργάτες, χρειάστηκαν 85 μέρες για να υποχωρήσουν στα αιτήματά τους. Ποια αιτήματα; Μια μικρή αύξηση, να πάει το βασικό μεροκάματο 400 δραχμές και να υπάρχει γιατρός στις στοές για τα δυστυχήματα. Αυτό ζητάγανε. Για να φτάσουν οι εργάτες –ήταν καθολική η απεργία- να απεργήσουν επί τρεις μήνες, να φτάσουν σ’ αυτό το σημείο της απελπισίας και της απόγνωσης, φανταστείτε τι τραβάγανε.
Μερικά στοιχεία. Λίγα πράγματα. Για τα δυστυχήματα… ποια δυστυχήματα… και τη χαλίκωση. Χαλίκωση είναι η σκόνη από τον πυρίτη που αναπνέουν και προκαλεί πνευμονοκονίαση και την αγιάτρευτη φθίση. Θα σας διαβάσω επίσης αποσπάσματα από μια ανακοίνωση του Σωματείου Εργατών και Τεχνιτών Μεταλλωρύχων Νέου Κόκκινου Θηβών “Ο Αγιος Ιωάννης”. Απεργήσανε 115 μέρες κι αυτοί. Λένε: “Εμείς οι απεργοί μεταλλωρύχοι του Μποδοσάκη απεργούμε από τις 31 Γενάρη. Κατεβήκαμε σ’ αυτό το δίκαιο αγώνα διεκδικώντας καλύτερες μέρες για μας και τα παιδιά μας. Αγωνιζόμαστε ένα μήνα τώρα –κράτησε σχεδόν 4 μήνες αυτή η απεργία- γι’ ανθρώπινα μεροκάματα, για καλύτερες συνθήκες δουλειάς. Δουλεύουμε μέσα σ’ ένα περιβάλλον που είναι γεμάτο αρρώστιες και κινδύνους για την υγεία. Οχι μόνο για τη δική μας αλλά και των παιδιών μας. Γιατί το νικέλιο που βγάζουμε έχει μολύνει όλη την περιοχή. Ετσι κινδυνεύουν να πάθουν ανεπανόρθωτες ζημιές στην υγεία και τα αθώα μικρά παιδιά, που αντί για παιδικές χαρές έχουν σκουριές και βουνά ολόκληρα από νικέλιο για να παίξουν. Μέσα στις στοές που δουλεύουμε οι συνθήκες είναι ακόμα πιο άθλιες. Βέβαια, γνωρίζουμε πως όλοι οι μεταλλωρύχοι ζουν και δουλεύουν κάτω από τη γη, όμως μόνο εμείς, οι μεταλλωρύχοι του Μποδοσάκη, ζούμε και πεθαίνουμε κάτω από τη γη. Πιο συχνά από παντού οι εργάτες του Μποδοσάκη σκοτώνονται και πάνε σαν τα σκυλιά στ’ αμπέλι. Οπως τα’ αδέρφια μας στην ΠΥΡΚΑΛ, όπως όλοι αυτοί που κάθε τόσο χάνονται από δίπλα μας σκοτωμένοι την ώρα της δουλειάς”.
Θα σας πω για τη ΛΑΡΚΟ. 1400 ήταν οι εργατοτεχνίτες που απεργήσανε. Τόσο στα μεταλλεία στο Νέο Κόκκινο όσο και στο εργοστάσιο παραγωγής νικελίου στη Λάρυμνα. “Πολλές δεκάδες μέτρα κάτω από τη γη ζούμε και δουλεύουμε μισή σχεδόν μέρα. Η έλλειψη οξυγόνου και το ανθυγιεινό θανατηφόρο περιβάλλον προκαλεί όλων των ειδών τις πνευμονικές παθήσεις, καρκίνους κ.λπ., ενώ τα ατυχήματα –διάβαζε εργατικές δολοφονίες- είναι καθημερινό φαινόμενο. Κομμένα δάχτυλα, σπασμένα χέρια και πόδια, θάνατοι από πτώσεις στοών, σακατέματα κάθε είδους. Και όλα αυτά από έλλειψη μέτρων ασφαλείας”. Είχανε πάει να συνομιλήσουνε με το Μποδοσάκη πιο πριν, πριν ξεκινήσουν, απ’ τις 20 του Γενάρη πήγαν να διαπραγματευτούν με την εργοδοσία. “Ο Μποδοσάκης μας απάντησε: τι να συζητήσουμε, εδώ σταματήσαμε το εργοστάσιο, ό,τι δώσαμε στη Λάρυμνα να δώσουμε και σε σας. Ξέρετε ότι υπάρχουν εργάτες στην Αίγυπτο που παίρνουν 25 δραχμές την ημέρα; Φύγαμε λέγοντάς του πως εμείς δεν είμαστε σκλάβοι. Καλέσαμε σε γενική συνέλευση τους 300 μεταλλωρύχους και απάντησαν 299 ναι, 1 όχι”.
Αυτή είναι μια ανακοίνωση που βγάλανε στις 80 μέρες της απεργίας. Τι ζητάγανε; Να καλυτερεύσουν οι συνθήκες δουλειάς και ζωής. Να έχει το δικαίωμα η διοίκηση του σωματείου, πρόεδρος και γραμματέας, δύο φορές το μήνα να επιτηρούν τις γαλαρίες για λόγους ασφάλειας. “Zητάμε καλύτερες συνθήκες δουλειάς, γιατί χωρίς υπερβολή σχεδόν καθημερινά έχουμε τραυματισμούς και ένα θάνατο το χρόνο”. Κάνανε 115 μέρες απεργία. Και κέρδισαν. Χρειάστηκαν 115 μέρες να απεργήσουνε για να υποχωρήσει ο Μποδοσάκης και να δεχτεί, αυτός που νοιαζότανε τόσο για την υγεία και την ασφάλεια των εργατών, έλεγχο των στοών από το σωματείο δυο φορές το μήνα. Ο,τι κερδήθηκε, ό,τι ήρθαν εδώ και μας είπαν ότι υπήρχε –που δεν υπήρχαν παρά τα ελάχιστα- κερδήθηκαν με τόσο σκληρούς αγώνες. 115 μέρες, 85 πιο πριν.
Αλη απεργία, στο Μαντέμ Λάκκο. Είναι το ’77. Τι ζητάνε στο Μαντέμ Λάκκο; Να καθιερωθούν επιδόματα τριετίας και επίδομα επικίνδυνων και ανθυγιεινών συνθηκών δουλειάς. Δεν υπήρχε επίδομα επικίνδυνων και ανθυγιεινών συνθηκών δουλειάς! Ζητάγανε να υπάρχει γιατρός και νοσοκομειακό αυτοκίνητο στις στοές. Περιγράφουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι: “Από πάνω τρέχει νερό συνέχεια. Συνέχεια τσαλαβουτάμε στα νερά και τις λάσπες. Σαπίζουμε. Στεγνό μέρος δεν υπάρχει εκεί μέσα. Και δεν είναι σκέτο νερό, είναι μολυσμένο, έχει μέσα γαλαζόπετρα και θειικό οξύ. Αφού στάζει πάνω στα σίδερα που κυλάνε τα βαγόνια και τα κόβει όπως το οξυγόνο. Η θερμοκρασία εκεί κάτω μπορεί να ‘ναι και κάτω από το μηδέν, μπορεί να ‘ναι και 60 βαθμούς. Αναγκαζόμαστε να δουλεύουμε με το σώβρακο. Υπάρχει άνθρωπος στη Μεγάλη Παναγιά που δε βλέπει καθόλου και παίρνει 4.000 σύνταξη. Πώς θα τα βγάλει πέρα; Και όταν χρειάστηκαν λεφτά για να πάει έξω για εγχείριση, ζητήσαμε από την εταιρία και μας είπε η εταιρία, τι είμαι εγώ, φιλανθρωπικό ίδρυμα; Μαζέψαμε εμείς λεφτά, ανάμεσά μας”.
Αναφέρουν τι τραβάγανε από το ΙΚΑ για να αναγνωριστεί η αναπηρία τους. “Στο χωριό είμαστε 150 χαλικωμένοι. Κανείς δεν προφταίνει να βγει στη σύνταξη από το όριο της ηλικίας. Για να σε πιάσει το όριο της ηλικίας πρέπει να κάνεις 10.500 μεροκάματα. Αλλά ώσπου να τα πιάσεις, στα 5.000 σε παν στα κυπαρίσσια. Οταν πάθεις πνευμονοκονίαση, τότε αρχίζουν να ‘ρχονται όλες οι αρρώστιες μαζεμένες. Φυματίωση, βρογχίτιδα, αιμοπτύσεις, άσθμα, καρδιακή και αναπνευστική ανεπάρκεια. Και αυτοί που λέει ο Μποδοσάκης ότι πέθαναν από καρδιά ή καρκίνο, στην πραγματικότητα φταίει η χαλίκωση. Ακόμα και οι επιστάτες, αν υπάρχουν 20 στο Μαντέμ Λάκκον, οι 15 είναι δήμιοι (σχόλιο Κουφοντίνα: Ισως αυτοί είναι που υπογράψανε την ανακοίνωση που διαβάσατε πριν). Οποιος είναι καλός επιστάτης τον διώχνουν. Μόνο τα καθάρματα κρατάνε. Πολλοί που δε χωρούσε η ψυχή τους να μας βλέπουν να ψοφάμε και μιλάγανε λίγο για την αδικία τους έδιωχναν αμέσως. Προτού ξεκινήσουμε για απεργία πήγαμε να πούμε τα αιτήματά μας στην εταιρία. Ο διευθυντής του μεταλλείου ο Μπίμπιλας δεν ενδιαφερόταν να κουβεντιάσει μαζί μας. Μας είπε μονάχα πως η εταιρία δεν θα μας ικανοποιήσει κανένα αίτημα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά κι ότι τα αιτήματά μας δεν τον ενδιαφέρουν καθόλου”.
Στην απεργία των μεταλλωρύχων η απάντηση του Μποδοσάκη ήταν ίδια με όλων των αφεντικών σε αγωνιζόμενους εργάτες: αύρες, χωροφύλακες τρομοκρατία, απειλές, πόλεμος. Εστειλε ακόμα στις εφημερίδες παραπλανητικές ανακοινώσεις σχετικά με τις αποδοχές των απεργών. “Ηρθαν οι χωροφύλακες. Μας βρίζανε και μας χτυπάγανε σαν τα ζώα. Χτυπάγανε ακόμα και γέρους και έγκυες γυναίκες. Τέτοια πράγματα δεν κάνανε μήτε οι γκεσταπίτες στην κατοχή”.
Δε μπορώ να τα διαβάσω, είναι πάρα πολλά. Θα σας διαβάσω μόνο την ανακοίνωση της Χωροφυλακής, που είχε βγει τότε: “Eπειδή τα απεργούντα μέλη του Σωματείου Εργατοτεχνιτών και Υπαλλήλων Μεταλλείων Κασσάνδρας-Στρατονίκης προτίθενται να δημιουργήσουν επεισόδια εις βάρος των εργαζομένων (εννοεί τους απεργοσπάστες) ενισχυόμενα προς τούτο υπό κατοίκων της περιοχής και των γειτονικών περιοχών, αποφασίζομεν: απαγορεύομεν την πραγματοποίησιν οιασδήποτε δημοσίας εν υπαίθρω συναθροίσεως ή ετέρας τοιαύτης ή πορείας-διαδηλώσεως πέριξ ή εντός των εργοταξίων και γενικώς εφ’ απάσης της περιοχής της επαρχίας Αρναίας, από 1ης πρωινής ώρας της 16/5/77 μέχρι και της 24ης ώρας 24/5/77”. Αποφασίζουμε και διατάζουμε… Πάνω από 130 μέρες απεργία. Γίνανε δίκες. Εφτά από τους κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε 4 μέχρι 8 μήνες φυλακή.
Να πούμε ακόμα για την ΠΥΡΚΑΛ. Για τις δολοφονίες που γίνανε στην ΠΥΡΚΑΛ. Μόνο σε μία έκρηξη στην Ελευσίνα σκοτώθηκαν 20 εργάτες. Στο Λαύριο, σε συνεχείς δολοφονίες, που τα λένε ατυχήματα, σκοτώθηκαν, κάηκαν ζωντανοί 9 εργάτες. Σας διαβάζω ανακοίνωση του Συνδέσμου Οικοδόμων Λαυρίου. Εγινε γενική απεργία τότε, είχανε κατέβει τα ΜΑΤ, είχανε κλείσει όλη την περιοχή, ήταν αποκλεισμένη περιοχή το Λαύριο, κυκλώσανε και το γυμνάσιο, να μη κατέβουν τα παιδιά για συμπαράσταση. Τι να σας διαβάσω; Για τη νέα δολοφονία που ήταν η ένατη που έγινε σε διάστημα τριών χρόνων στην ΠΥΡΚΑΛ; Το Μάη του 75, μετά από τρομακτική έκρηξη στο τμήμα νιτρογλυκερίνης της ΠΥΡΚΑΛ, 4 εργάτες δολοφονούνται και πάνω από 20 τραυματίζονται. Τον Αύγουστο του ’77, νέα έκρηξη στο τμήμα ΑΛΑΞΕΛ στέλνει στον τάφο 2 εργάτες. Το Φλεβάρη του ’78, στο λιπαντήριο της ΠΥΡΚΑΛ παίρνει φωτιά το μπαρούτι και σκοτώνονται άλλοι δύο. Το Δεκέμβρη του ’78, οι εργάτες Γκαμαλέτσος και Τάσσιος παίρνουν φωτιά. Ο Γκαμαλέτσος περίμενε 1 ώρα, με 95% εγκαύματα, μέχρι να έρθει το ασθενοφόρο. Εσβησε.
Κι όλ’ αυτά, γιατί αυτοί που νοιαζότανε για την ασφάλεια των εργαζομένων δεν τους έδιναν στολές ασφάλειας από αμίαντο και μάσκες, ούτε καλτσοδέτες αγωγιμότητας, απαραίτητα μέτρα ασφαλείας που έπρεπε να παρθούν. Χρειάστηκε στην ΠΥΡΚΑΛ να κάνουν 40 μέρες απεργία –το διαβάζω από το ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ στις 24/1/79- ώστε η διεύθυνση της ΠΥΡΚΑΛ να διαθέσει αυτοκίνητο κατάλληλα διαμορφωμένο για τη μεταφορά των τραυματιών και ασθενών. Αυτοί οι φιλάνθρωποι που νοιαζότανε τόσο πολύ για τους εργάτες έπρεπε να υποχρεωθούν μετά από 40 μέρες αγώνα να διαθέσουν ένα αυτοκίνητο για να μεταφέρονται οι τραυματίες στο νοσοκομείο.
Τι άλλο να πω; Είναι πάρα πολλά, δε μπορώ να τα διαβάσω. Λέει ονόματα. Θα σας φέρω εδώ μάρτυρες. Αυτοί είναι οι δικοί μας μάρτυρες. Αυτοί που σακατευτήκανε. Δεκάδες. Δεκάδες εργαζόμενοι που σκοτωθήκανε. Εκατοντάδες χαλικωμένοι με καμμένα πνευμόνια. Εκατοντάδες παιδιά ορφανά. Εκατοντάδες μάνες χαροκαμμένες. Εκατοντάδες ορφανεμένες αγκαλιές.
Τι θα μας πείτε; Οι φιλάνθρωποι, οι επιρρεπείς στο καλό; Να μας πείτε τι; Για τις φιλανθρωπίες, γι’ αυτά τα ψίχουλα, μπροστά στα εκατοντάδες δισεκατομμύρια που βάλανε στις τσέπες τους; Οι μόνο που ευεργετήθηκαν ήταν οι ελβετικές τράπεζες. Κανείς άλλος. Εμφανίζονται κάποια ψίχουλα που δόθηκαν ή θαααα δοθούν, για φορολογικούς λόγους… Ολοι οι καπιταλιστές απατεώνες φτιάχνουν ιδρύματα. Ιδρυμα Λάτση, ίδρυμα Μποδοσάκη, ίδρυμα Νιάρχου, ίδρυμα Ωνάση, όλοι αυτοί κάνανε ιδρύματα, να εμφανιστούν ως ευεργέτες. Ο Μποδοσάκης δε θα μείνει ως ευεργέτης. Θα μείνει ως ο πιο σκληρός καπιταλιστής, ο πιο σκληρός εκμεταλλευτής της εργατικής τάξης»
απόσπασμα από την πολιτική δήλωση του επαναστάτη Δ. Κουφοντίνα στο εφετείο για την υπόθεση της πολιτικής εκτέλεσης του βιομήχανου Αλέξανδρου Αθανασιάδη Μποδοσάκη.
